WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA NA RZECZ GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM (GOZ) – ODZYSK FOSFORU

Głównym celem projektu pt. „MonGOS - Monitorowanie gospodarki wodno-ściekowej w kontekście wdrażania założeń gospodarki o obiegu zamkniętym” jest podjęcie współpracy międzynarodowej przez wiodące instytucje naukowe w Europie w obszarze gospodarki wodno-ściekowej, w tym w transfer dobrych praktyk dotyczących odzysku surowców (w tym fosforu) z odpadów (ścieków, osadów ściekowych i popiołów z ich spalania), z przeznaczeniem na cele nawozowe. 

GOSPODARKA O OBIEGU ZAMKNIĘTYM (GOZ) JAKO KLUCZOWY BLOK ZIELONEGO ŁADU

Postępujące zmiany klimatyczne oraz wyczerpywanie się zasobów naturalnych prowadzą do poważnych konsekwencji związanych ze stanem środowiska we wszystkich regionach świata, w tym także w Polsce. Unia Europejska (UE) od wielu lat podejmuje szereg działań mających na celu rozwiązywanie  problemów związanych z klimatem i środowiskiem naturalnym. Obecnie, działania te są integralna częścią nowej unijnej strategii na rzecz wzrostu gospodarczego -  Europejskiego Zielonego Ładu (EZŁ). Celem EZŁ jest przekształcenie UE w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę przy jednoczesnym oddzieleniu wzrostu gospodarczego od zużywania zasobów, a także osiągnięcie neutralności klimatycznej w Europie do 2050 r.

Zielona transformacja wymaga przechodzenia na model gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), definiowany jako model regeneracyjnego wzrostu, który oddaje planecie więcej niż zabiera. Założeniem GOZ bardziej racjonalna gospodarka surowcami pierwotnymi oraz bardziej zrównoważone praktyki dotyczące gospodarowania odpadami (surowcami wtórnymi). Komisja Europejska (KE) podkreśla przy tym, że należy budować „społeczeństwo recyklingu” które z pełną odpowiedzialnością gospodaruje zasobami Ziemi, tak, by były one wystarczające zarówno dla obecnych jak i przeszłych pokoleń. Działania KE koncentrują się na zaangażowaniu wszystkich grup interesariuszy w proces transformacji  kierunku GOZ, w tym decydentów, przedsiębiorców, przedstawicieli nauki i edukacji, a także samych obywateli. Proces transformacji w kierunku GOZ wymaga podjęcie działań na każdym etapie cyklu życia produktu, w każdym sektorze gospodarki, w tym w sektorach związanych z rolnictwem i nawożeniem.

EDUKACJA EKOLOGICZNA - ODZYSK FOSFORU W MIEJSKICH OCZYSZCZALNIACH ŚCIEKÓW

Jedną z możliwości praktycznego wdrażania GOZ w sektorach związanych z rolnictwem jest odzysk składników biogennych z odpadów generowanych w różnych przedsiębiorstwach. W ramach międzynarodowego projektu pt. „Monitorowanie gospodarki wodno-ściekowej w kontekście wdrażania założeń gospodarki o obiegu zamkniętym” (akronim: MonGOS) realizowane jest zadanie dotyczące transferu dobrych praktyk w zakresie odzysku fosforu z odpadów wytwarzanych w oczyszczalniach ścieków komunalnych oraz edukacja ekologiczna na rzecz GOZ w sektorze gospodarki wodno-ściekowej. W 2021 r. partnerzy projektu zorganizowali Międzynarodową Szkołę Zimową dla studentów i doktorantów zainteresowanych wdrażaniem cyrkularnych i zrównoważonych rozwiązań w inżynierii środowiska. Podczas tygodniowej Szkoły Zimowej MonGOS, 25 studentów i doktorantów z Łotwy, Litwy, Estoni, Finlandii, Polski, Włoch, Nigerii, USA, Rosji, Keni, Jordanii, Indii i Iranu miało okazję poznać innowacyjne metody odzysku fosforu z odpadów wytwarzanych w miejskiej oczyszczalni ścieków, tj. ścieków komunalnych, osadów ściekowych oraz popiołów z ich termicznego przekształcania, oraz metody zagospodarowania odpadów bogatych w składniki biogenne (fosfor, azot) na cele nawozowe. Studenci opracowywali następnie projekty pt. „Oczyszczalnia ścieków przyszłości" na przykładzie oczyszczalni Kraków-Płaszów, którą obsługuje przedsiębiorstwo Wodociągi Miasta Krakowa S.A. W ramach wydarzenia odbyła się także wizyta studyjna w oczyszczalni ścieków Kraków-Płaszów, podczas której uczestnicy mieli okazję zapoznać się z układem technologicznym oczyszczalni (ścieki – osady - popioły).

W ramach projektu, prowadzona jest edukacja ekologiczna na rzecz GOZ dla różnych grup odbiorców. W 2022 r. planowane odbędą się kolejne dwie szkoły letnie projektu MonGOS –dla studentów i doktorantów (Ryga, Łotwa) oraz dla dzieci w wieku szkolnym (Kraków, Polska).

PROJEKT MonGOS - MONITOROWANIE GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ W KONTEKŚCIE WDRAŻANIA ZAŁOŻEŃ GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM

Liderem projektu jest Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk  (https://min-pan.krakow.pl/psb). Konsorcjanci projektu to Lappeenranta-Lahti University of Technology (Finlandia), University of Latvia (Łotwa), Kaunas University of Technology (Litwa), KU Leuven (Belgia), Tallinn University of Technology (Estonia), Grańska Fundacji Wody (Polska) oraz Fundacja ERBEKA (Polska).  Projekt MonGOS jest finansowany przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej (NAWA) w ramach Programu Akademickie Partnerstwa Międzynarodowe (2020-2022).

Informacje na temat innych wydarzeń na rzecz GOZ znajdują się na stronie internetowej projektu MonGOS - https://mon-gos.eu/ .

Kontakt: Kierownik projektu MonGOS - dr hab. Marzena Smol, smol@meeri.pl